Dementie is op dit moment een ongeneeslijke ziekte die er op enig moment voor zorgt dat iemand niet meer in staat is om weloverwogen beslissingen te nemen. De ziekte belemmert de mogelijkheid om de consequenties van wensen goed te overzien en maakt het lastig om deze wensen te verwoorden. Voor sommige mensen vormt dit een grens voor hun kwaliteit van leven, en zij besluiten daarom een euthanasieverklaring op te stellen.
Euthanasie en de wet
Euthanasie bij mensen met dementie is niet uitgesloten door de wet, maar het kan lastig zijn om aan de wettelijke eisen te voldoen. Artsen kunnen moeite hebben met de uitvoering, vooral omdat het moeilijk is vast te stellen wanneer iemand met dementie nog in staat is om het juiste moment voor euthanasie aan te geven. Zoals bij alle euthanasieverzoeken, moeten ook bij dementie de zorgvuldigheidseisen worden nageleefd. De twee belangrijkste eisen zijn ondraaglijk en uitzichtloos lijden, en een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt.
Belang van vroegtijdige communicatie
Als u euthanasie wilt bij dementie, is het essentieel om dit vroegtijdig kenbaar te maken bij uw huisarts of andere behandelaars. De arts bespreekt uw wensen en de momenten waarop u het euthanasietraject wilt starten. Deze wensen worden schriftelijk vastgelegd in een wilsverklaring. Het is belangrijk om regelmatig dit gesprek te herhalen, zodat uw wensen duidelijk blijven of kunnen worden bijgesteld. Betrek ook uw familie bij het opstellen van uw wensen. De huisarts bewaart de wilsverklaring in uw dossier.
Wilsonbekwaamheid en de rol van de arts
Wanneer iemand met dementie niet meer in staat is om zijn of haar eigen belangen te behartigen, wordt deze persoon wilsonbekwaam verklaard. Dit heeft invloed op de beslissing voor euthanasie. De wilsbekwaamheid wordt beoordeeld door een onafhankelijk arts. Daarom is het belangrijk om op regelmatige basis de wilsverklaring met de arts door te nemen, zodat deze een weloverwogen besluit kan nemen, ook als iemand wilsonbekwaam is verklaard. Het is echter niet vanzelfsprekend dat bij wilsonbekwaamheid het euthanasieproces wordt doorgezet. Het is aan te raden om uw wilsverklaring jaarlijks of bij veranderingen in uw gezondheid te herzien. Als u dit niet doet, kan het zijn dat uw wensen niet duidelijk zijn op het moment dat ze nodig zijn, wat het proces kan compliceren.
Praktische complicaties en steun voor families
Er zijn veel complicaties rondom euthanasie bij dementie. Een arts moet ondraaglijk lijden kunnen vaststellen. Als iemand met dementie tevreden lijkt en niet lijkt te lijden, zal een arts niet tot euthanasie overgaan. In de praktijk blijkt dat artsen niet bereid zijn om mensen met dementie die wilsonbekwaam zijn en niet meer weten wat er gebeurt, euthanasie te verlenen. Wanneer iemand met dementie consistent aangeeft niet dood te willen, zal de arts niet tot euthanasie overgaan.
Ervaringen kunnen sterk variëren. Sommige families ervaren vrede met de keuze, terwijl anderen het als een moeilijk en emotioneel beladen proces beschouwen. Het is aan te raden om met ervaringsdeskundigen te spreken of ondersteuningsgroepen te bezoeken. Er zijn verschillende vormen van steun beschikbaar voor families die door het proces van euthanasie gaan, waaronder psychologische begeleiding, ondersteuningsgroepen, en diensten van organisaties zoals de NVVE. Uw huisarts of casemanager dementie kan u hierbij helpen.
Procedure en beoordeling
Wanneer de arts een euthanasieverzoek ontvangt, beoordeelt deze het verzoek. Indien de arts instemt, moet een onafhankelijk arts, meestal een SCEN-arts (Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland), het verzoek toetsen. Deze speciaal opgeleide arts beoordeelt euthanasieverzoeken. Als de SCEN-arts het verzoek goedkeurt, mag de (huis)arts euthanasie toepassen.
Ethische overwegingen en de rol van palliatieve zorg
Bij het bespreken van euthanasie bij dementie is het essentieel om ook de ethische overwegingen te belichten. De vraag of het moreel juist is om euthanasie toe te passen bij iemand die mogelijk niet volledig kan begrijpen wat er gebeurt, is een complex ethisch vraagstuk. Daarnaast kan palliatieve zorg een waardevol alternatief of aanvulling zijn. Palliatieve zorg richt zich op het verlichten van lijden en het verbeteren van de kwaliteit van leven, zonder de intentie om het leven te verkorten of te verlengen. Dit kan een belangrijke rol spelen in de zorg voor mensen met dementie, waarbij de focus ligt op comfort en waardigheid. Euthanasie is het opzettelijk beëindigen van het leven op verzoek van de patiënt, terwijl palliatieve sedatie het verlagen van het bewustzijn van een patiënt is om ondraaglijk lijden te verlichten, zonder de intentie om het leven te verkorten.
Juridische vastlegging en kosten
Het opstellen van een wilsverklaring kan in samenwerking met uw huisarts of een notaris. De kosten voor een notariële akte kunnen enkele honderden euro’s bedragen, afhankelijk van de complexiteit en de tarieven van de notaris. Het is verstandig om vooraf te informeren naar de kosten en de juridische aspecten van de wilsverklaring grondig door te nemen met een professional.
Conclusie
Samenvattend is het belangrijk om tijdig het gesprek aan te gaan over een euthanasiewens, de familie hierbij te betrekken, een wilsverklaring op te stellen bij een arts en deze wensen regelmatig te herhalen in een gesprek. Uw casemanager dementie kan u hier meer over vertellen. Voor hulp of meer informatie over euthanasie kunt u ook kijken op de site: NVVE.
Aanvullende bronnen
- Zorgvoorbeter.nl voor informatie over dementiezorg en palliatieve zorg.
- Thuisarts.nl voor algemene informatie over dementie en behandelopties.
- Rijksoverheid.nl voor officiële informatie over de wetgeving rondom euthanasie.
- SCEN-arts.nl voor informatie over de rol en ervaringen van SCEN-artsen.
- NVVE
- Dementie.nl